• A Comisión Europea e o Grupo de Coordinación do Pacto Rural presentan unha folla de ruta para revitalizar o medio rural de Europa.
• O documento establece unha mellor representación rural nas políticas da Unión Europea, unha maior flexibilidade e o reforzo das capacidades locais.

A finais de decembro de 2024, o Grupo de Coordinación do Pacto Rural (RPCG) , un organismo promovido pola Comisión Europea (CE) para avanzar na Visión a Longo Prazo para as Zonas Rurais na Unión Europea (UE) , publicou unha declaración conxunta na que se describían as medidas clave para garantir o desenvolvemento social e económico das zonas rurais de Europa.

A declaración céntrase na necesidade dunha abordaxe transversal e integrada para abordar os desafíos específicos das zonas rurais, como o despoboamento, o envellecemento e o declive económico, e propón unha nova estratexia que require máis financiamento, unha mellor gobernanza e políticas específicas adaptadas á diversidade dos territorios.

Puntos clave

Entre as propostas incluídas na declaración, destaca a necesidade de reforzar a protección da diversidade rural . Isto implica revisar as políticas da UE desde unha perspectiva rural e ter en conta as necesidades específicas das zonas rurais. O Instrumento de Garantía Rural é unha ferramenta analítica e de avaliación que busca garantir que as políticas públicas, as normativas e os programas teñan en conta as realidades, as necesidades e as oportunidades das zonas rurais antes de seren implementados. O seu obxectivo é evitar que as decisións políticas xeren efectos negativos non desexados nas zonas rurais e, pola contra, promover o seu desenvolvemento equitativo.

O documento tamén defende:

• Unha porcentaxe mínima obrigatoria de financiamento para o desenvolvemento rural, tanto a nivel nacional como europeo, que suxire un mínimo do 30 % dos fondos da UE para fins non agrícolas.
• Aumentar a asignación para o desenvolvemento local participativo (PLD) do 5 % ao 10 %, con mecanismos como LEADER ou as chamadas « aldeas intelixentes ».
• Estudar a creación dun fondo europeo de desenvolvemento rural específico se non é viable unha asignación mínima obrigatoria dentro do Marco Financeiro Plurianual .

Capacidade e participación locais

Unha parte fundamental do documento céntrase na necesidade de proporcionarlles ás comunidades rurais, especialmente ás pequenas e con poucos recursos, unha maior capacidade técnica, acceso a financiamento e autonomía na toma de decisións. Con este fin, preséntanse as seguintes propostas:

1. Apoio técnico e financiamento para a preparación de proxectos desde as primeiras etapas.
2. Procesos de solicitude máis flexibles , con opcións de custos simplificadas e pagamentos baseados en resultados.
3. Promover redes de colaboración e participación cidadá , fortalecendo o papel dos movementos rurais, as asociacións locais e os grupos comunitarios.

Monitorización e representación rural

A declaración tamén pide unha mellora do seguimento do gasto da UE nas zonas rurais mediante:

• Etiquetaxe de fondos por sectores e territorios.
• Inclusión de indicadores cualitativos como a cohesión social ou o capital comunitario.
• Desenvolvemento de indicadores “ SMART” (parámetros que deben ser específicos, medibles, alcanzables, realistas e con prazos definidos) para proxectos rurais.

Tamén destaca a debilidade da representación rural nos procesos de formulación de políticas, agás no sector agrícola, e pide que as comunidades rurais teñan unha maior voz a nivel europeo.

Futuro do Pacto Rural

O texto baséase na premisa de que o benestar da UE depende en gran medida da vitalidade das zonas rurais, que representan non só un motor económico (agricultura, silvicultura, enerxías renovables e turismo), senón tamén un elemento esencial para abordar o cambio climático, a cohesión territorial e a sustentabilidade ambiental.

A posta en marcha destas propostas require unha estratexia multinivel e unha forte coordinación interinstitucional. Neste sentido, o GCPR propón a posibilidade de establecer unha Dirección Xeral de Desenvolvemento Rural específica, independente da DG AGRI , dentro da CE, así como esixir aos Estados membros que desenvolvan estratexias nacionais e rexionais coherentes coas prioridades da UE.

A declaración, adoptada por consenso pola maioría dos membros do GCPR, establece así un novo marco de acción que busca proporcionar á comunidade rural europea os medios, a visibilidade e o liderado necesarios para afrontar os desafíos do futuro.